Củ đề ô tô là gì? Cấu tạo và cách bảo dưỡng củ đề ô tô

Bạn đã bao giờ tự hỏi củ đề ô tô là gì và tại sao nó lại đóng vai trò quan trọng trong quá trình khởi động xe? Đây là một bộ phận không thể thiếu giúp động cơ hoạt động trơn tru mỗi khi bạn xoay chìa khóa. Để hiểu rõ hơn về cấu tạo, nguyên lý hoạt động và cách bảo dưỡng củ đề ô tô hiệu quả, hãy cùng Phụ tùng HQ khám phá chi tiết qua bài viết dưới đây.

Củ đề ô tô là gì?

Củ đề ô tô (hay còn gọi là motor khởi động, starter motor) là một bộ phận quan trọng trong hệ thống khởi động của xe ô tô. Củ đề có nhiệm vụ tạo ra mô-men xoắn để quay trục khuỷu của động cơ, giúp động cơ đạt đủ tốc độ để tự hoạt động bằng chính năng lượng của nó. Khi bạn vặn chìa khóa hoặc nhấn nút khởi động, củ đề sẽ hoạt động và làm cho động cơ nổ máy.

Cấu tạo củ đề xe ô tô 

Củ đề ô tô thường gồm các bộ phận chính sau:

• Động cơ điện một chiều (DC Motor): Gồm phần stator (cuộn dây kích từ hoặc nam châm vĩnh cửu) và rotor (phần ứng) để tạo ra chuyển động quay.
• Rơ-le từ: Hoạt động như một công tắc điện từ, có nhiệm vụ đóng/mở dòng điện lớn để cấp cho động cơ đề. Ngoài ra, nó còn có chức năng đẩy bánh răng chủ động ăn khớp với bánh đà của động cơ.
• Bánh răng chủ động: Truyền lực từ động cơ đề sang bánh đà để quay trục khuỷu.
• Bánh đà: Liên kết với trục khuỷu của động cơ, giúp động cơ quay khi khởi động.
• Bộ chổi than và cổ góp: Giúp duy trì dòng điện liên tục cho phần ứng khi quay.
• Vỏ và các bộ phận phụ khác: Bảo vệ các linh kiện bên trong khỏi bụi bẩn và tác động từ môi trường.

Nguyên lý hoạt động của củ đề ô tô 

Củ đề ô tô đóng vai trò quan trọng trong việc khởi động động cơ bằng cách sử dụng năng lượng điện từ ắc quy để tạo ra mô-men xoắn quay trục khuỷu. Quá trình này diễn ra theo các bước như sau:

Bước 1: Cấp điện cho hệ thống khởi động

Khi người lái vặn chìa khóa đến vị trí START, dòng điện từ ắc quy được dẫn đến công tắc từ (rơ-le từ). Công tắc này hoạt động như một bộ chuyển mạch điện, giúp điều khiển quá trình cấp điện cho củ đề.

Bước 2: Kích hoạt rơ-le từ và ăn khớp bánh răng khởi động

Ngay khi công tắc từ nhận điện, nó tạo ra một lực từ hút cần đẩy bên trong. Cần đẩy này sẽ đẩy bánh răng khởi động (bánh răng Bendix) trượt dọc theo trục và ăn khớp với vành răng của bánh đà động cơ. Việc này giúp kết nối motor đề với động cơ, chuẩn bị cho quá trình quay bánh đà.

Bước 3: Mô tơ điện quay và khởi động động cơ

Đồng thời với việc đẩy bánh răng Bendix vào bánh đà, công tắc từ cũng đóng tiếp điểm chính, cho phép dòng điện lớn từ ắc quy cấp vào mô tơ điện của củ đề. Khi mô tơ điện quay, nó tạo ra mô-men xoắn mạnh mẽ, truyền qua bánh răng Bendix và làm quay bánh đà của động cơ. 

Sự quay của bánh đà kéo theo trục khuỷu quay, giúp động cơ thực hiện chu kỳ nổ đầu tiên. Khi nhiên liệu được đốt cháy trong xi-lanh, động cơ bắt đầu tự duy trì hoạt động mà không cần đến củ đề.

Bước 4: Ngắt kết nối và trả bánh răng về vị trí ban đầu

Khi động cơ đã nổ và bắt đầu quay với tốc độ cao hơn tốc độ của motor đề, cơ chế ly hợp trong bánh răng Bendix sẽ tự động ngắt kết nối giữa củ đề và bánh đà. Điều này giúp tránh tình trạng motor đề quay quá tải hoặc bị hư hỏng do lực quay ngược từ động cơ. 

Ngay sau đó, lò xo hồi vị sẽ đẩy bánh răng Bendix trở về vị trí ban đầu, đồng thời công tắc từ ngắt dòng điện vào motor, hoàn tất quá trình khởi động.

Cách bảo dưỡng củ đề ô tô 

Để củ đề ô tô hoạt động bền bỉ và hiệu quả, việc bảo dưỡng định kỳ là rất quan trọng. Dưới đây là những điểm cần lưu ý chi tiết:

1. Kiểm tra và làm sạch định kỳ

Bạn cần thực hiện kiểm tra củ đề ít nhất mỗi 6 tháng một lần. Đầu tiên, mở củ đề để kiểm tra bụi bẩn, rỉ sét, đặc biệt ở các vị trí tiếp xúc điện như chổi than và cổ góp. Bạn sử dụng bình xịt vệ sinh chuyên dụng để làm sạch các bộ phận, giúp loại bỏ bụi bẩn và rỉ sét, từ đó đảm bảo các tiếp xúc điện hoạt động tốt.

2. Kiểm tra chổi than

Chổi than đóng vai trò quan trọng trong việc truyền điện cho củ đề. Nếu phát hiện chổi than bị mòn, bạn cần thay thế ngay. Chổi than mòn sẽ làm giảm hiệu suất hoạt động của củ đề, dẫn đến tình trạng đề yếu hoặc không quay.

3. Kiểm tra rơ-le từ

Rơ-le từ là phần quan trọng trong hệ thống điện của củ đề, vì vậy bạn cần đảm bảo rằng rơ-le từ hoạt động trơn tru, không bị kẹt. Nếu rơ-le hỏng, cần tiến hành thay thế ngay để tránh tình trạng củ đề không ngắt khi động cơ đã nổ, có thể gây hư hỏng cho hệ thống điện.

4. Kiểm tra hệ thống dây điện

Bạn kiểm tra dây dẫn điện xem có dấu hiệu oxy hóa, lỏng lẻo hay đứt gãy không. Những vấn đề này có thể gây sụt áp hoặc mất nguồn cấp cho củ đề, dẫn đến hiệu suất kém. Nếu phát hiện dây dẫn hư hỏng, bạn nên mang xe đi bảo dưỡng và thay thế cái mới.

5. Bôi trơn bánh răng và trục quay

Bạn sử dụng mỡ bôi trơn chịu nhiệt để bôi trơn các bộ phận cơ khí như bánh răng và trục quay để giảm ma sát và tăng tuổi thọ cho củ đề. Việc bôi trơn nên thực hiện sau mỗi lần kiểm tra định kỳ để đảm bảo hiệu suất tối ưu.

6. Kiểm tra ắc quy

Củ đề ô tô phụ thuộc vào nguồn điện từ ắc quy nên cần xem tình trạng ắc quy có đủ điện áp và bị hư hỏng không. Nếu ắc quy không còn hoạt động tốt, hãy thay thế để đảm bảo hệ thống khởi động hoạt động hiệu quả.

Như vậy, qua nội dung trên, bạn đã biết củ đề ô tô là gì, nguyên lý hoạt động cũng như cách bảo dưỡng để đảm bảo an toàn khi lái xe ô tô. Ngoài ra, nếu bạn có nhu cầu sửa củ đề ô tô hoặc thay thế thì hãy đến ngay Phụ tùng HQ để được hỗ trợ tư vấn sản phẩm phù hợp nhé.