Cảm biến hộp số: Phân loại và các lỗi cơ bản cần nắm bắt

Trên hộp số ô tô, mỗi loại cảm biến đều đảm nhiệm một chức năng và nhiệm vụ riêng biệt. Khi một trong các cảm biến này gặp sự cố hoặc hư hỏng, hiệu suất hoạt động của hộp số sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Hãy cùng Phụ Tùng HQ khám phá chi tiết về các loại cảm biến trên hộp số ô tô trong bài viết dưới đây nhé!

Cảm biến hộp số ô tô là gì?

Cảm biến hộp số thường được tích hợp trên các dòng xe sử dụng hộp số tự động. Hệ thống này bao gồm các cảm biến tốc độ đầu vào và đầu ra, có nhiệm vụ ghi nhận tốc độ quay của trục vào và trục ra của hộp số. Những dữ liệu thu thập được sẽ được gửi đến bộ điều khiển trung tâm của hệ thống truyền lực.

Dựa trên các thông tin này, hệ thống sẽ tính toán để lựa chọn tỷ số truyền (bánh răng) phù hợp, đồng thời điều chỉnh áp suất dầu và điều khiển hoạt động đóng/mở của các van điện (solenoid), giúp quá trình chuyển số diễn ra êm ái và chính xác.

Tuy nhiên, nếu một trong các cảm biến gặp sự cố, quá trình sang số có thể bị sai lệch, gây ảnh hưởng đến khả năng điều khiển và vận hành của xe.

4 loại cảm biến trên hộp số xe ô tô

Cảm biến tốc độ đầu vào hộp số (ISS – Input Speed Sensor)

Cảm biến tốc độ đầu vào, còn gọi là cảm biến trục tuabin sơ cấp (ISS), là loại cảm biến Hall có nhiệm vụ đo tốc độ quay của trục đầu vào hộp số. Dữ liệu thu được sẽ được truyền tới bộ điều khiển hộp số (TCM) để điều chỉnh tần số làm việc, đặc biệt khi tốc độ quay của bộ ly hợp các cấp số tiến (1–2–3–4) thay đổi.

Ngoài ra, TCM sẽ so sánh tín hiệu từ cảm biến ISS với tín hiệu tốc độ động cơ nhằm xác định độ trượt của biến mô. Từ đó, TCM đưa ra quyết định về việc đóng/mở các van điện (solenoid) để đảm bảo quá trình sang số diễn ra mượt mà.

TCM cũng sử dụng tín hiệu từ ISS để đối chiếu với tín hiệu từ cảm biến tốc độ đầu ra (OSS) nhằm xác định chính xác tỷ số truyền của hộp số. Đây cũng là nguồn dữ liệu để hệ thống thực hiện các chức năng chẩn đoán và phát hiện lỗi.

Cảm biến tốc độ đầu ra hộp số (OSS – Output Speed Sensor)

Cảm biến OSS, hay cảm biến trục tuabin thứ cấp, cũng thuộc loại cảm biến Hall. Nó có nhiệm vụ ghi nhận tốc độ quay thực tế của trục đầu ra – tương đương với tốc độ chuyển động của xe.

Dữ liệu từ cảm biến OSS được gửi về ECU để điều chỉnh tỷ lệ hòa khí phù hợp và cũng được TCM sử dụng để tính toán tỷ số truyền bằng cách so sánh với tín hiệu từ cảm biến ISS. Tương tự như ISS, cảm biến OSS đóng vai trò trong việc điều khiển quá trình sang số và hoạt động của bộ biến mô (TCC), đồng thời hỗ trợ trong việc phát hiện lỗi hộp số.

Cảm biến nhiệt độ dầu hộp số (TFT – Transmission Fluid Temperature Sensor)

Cảm biến TFT là loại điện trở nhiệt tiếp xúc trực tiếp với dầu hộp số, thường được lắp đặt tại khu vực đáy hộp. Điện áp đầu ra của cảm biến này thay đổi theo nhiệt độ dầu, và TCM sẽ dựa vào đó để điều chỉnh chiến lược chuyển số và hoạt động của TCC phù hợp với điều kiện nhiệt độ hiện tại.

Bên cạnh đó, cảm biến TFT cũng đóng vai trò trong hệ thống chẩn đoán, giúp phát hiện sớm những bất thường về nhiệt độ có thể ảnh hưởng đến hiệu suất và độ bền của hộp số.

Cảm biến dải số (TR – Transmission Range Sensor)

Cảm biến TR sử dụng hiệu ứng Hall, hoạt động như một công tắc phụ thuộc vào vị trí cần số (P, R, N, D, 3, 2, 1). Nó cung cấp thông tin cho hệ thống điều khiển điện tử để xác định đúng vị trí cần số hiện tại.

Thông qua cảm biến TR, TCM xác định được thời điểm phù hợp để thực hiện chuyển số và điều khiển hoạt động của TCC. Ngoài ra, cảm biến này còn liên kết với hệ thống khởi động và đèn báo lùi, đảm bảo các chức năng này hoạt động chính xác theo từng vị trí cần số.

Các dấu hiệu cơ bản của cảm biến hộp số

Khi các cảm biến trên hộp số ô tô gặp sự cố, xe thường sẽ xuất hiện một số dấu hiệu cảnh báo rõ ràng mà người dùng có thể nhận biết dễ dàng như sau:

Đèn cảnh báo hộp số sáng

Nếu trong quá trình vận hành, xe có hiện tượng giật số hoặc òa ga khi chuyển số kèm theo đèn cảnh báo động cơ (check engine) sáng, rất có thể cảm biến tốc độ đầu vào hoặc đầu ra của hộp số đang bị lỗi.

Chuyển số kém nhạy

Hiện tượng giảm độ nhạy khi chuyển số thường khá khó nhận biết nếu không để ý kỹ. Tuy nhiên, khi xe bắt đầu có biểu hiện trượt số, chuyển số khó khăn hoặc không thể sang số, đó là dấu hiệu cho thấy hộp số đã gặp vấn đề nghiêm trọng – có thể bắt nguồn từ lỗi cảm biến.

Giật khi chuyển số từ P – R – N – D

Trong quá trình chuyển số giữa các vị trí P, R, N, D, bộ điều khiển hộp số (TCM) sẽ sử dụng thông tin từ cảm biến tốc độ đầu ra của hộp số và cảm biến tốc độ đầu vào trục khuỷu để điều khiển van điện (solenoid). Nếu một trong hai cảm biến này gặp lỗi, quá trình chuyển số có thể trở nên giật cục, gây cảm giác khó chịu cho người lái.

Nếu không được khắc phục kịp thời, lỗi này có thể dẫn đến hư hỏng nặng hơn.

Chuyển số các cấp 1–2–3–4–5–6 bị giật hoặc òa ga 

Khi xe chuyển số ở các cấp số tiến (1–2–3–4…) hoặc lùi mà xuất hiện hiện tượng òa ga, giật mạnh, thì đó là biểu hiện rõ rệt của việc cảm biến hộp số đang gặp trục trặc. Để xác định chính xác cảm biến nào đang bị lỗi, cần sử dụng thiết bị chẩn đoán chuyên dụng.

Trên đây là bài viết của Phụ Tùng HQ về cảm biến hộp số trên xe ô tô cùng một số dấu hiệu nhận biết hộp số gặp lỗi. Hy vọng thông qua bài viết này, bạn đọc sẽ biết được các lỗi này nhằm đảm bảo cho quá trình di chuyển được mượt mà và an toàn nhất.