Côn ô tô là gì? Cách sử dụng chân côn xe ô tô

Côn xe ô tô hoạt động với vai trò truyền, ngắt động cơ xe ô tô. Đây là một bộ phận cực kỳ quan trọng trong mỗi chiếc xe, vì thế mà bạn cần nắm rõ về cấu tạo, cách thức hoạt động của bộ phận này. Trong bài viết lần này của Phụ Tùng HQ sẽ giải đáp các thắc mắc của bạn nhé!

Côn xe ô tô là gì?

Côn xe, còn được gọi là ly hợp (tiếng Anh là clutch, tiếng Pháp là embrayage), là thành phần trong hệ thống truyền động có chức năng truyền hoặc ngắt truyền động từ động cơ khi cần thiết.

Khi động cơ hoạt động, trục khuỷu quay liên tục. Do đó, nếu kết nối trực tiếp động cơ với các cầu dẫn động, xe sẽ không thể dừng lại khi động cơ vẫn còn hoạt động. Điều này tương tự như xe điện của trẻ em, chỉ dừng lại khi tắt nguồn. Điều này gây khó khăn lớn trong việc sử dụng xe.

Côn xe ô tô là gì?

Vì vậy, cần có một hệ thống trung gian để ngắt truyền động từ động cơ trong các tình huống cần thiết để xe có thể tạm dừng mà không cần phải tắt máy. Đây là lý do tại sao hệ thống côn/ly hợp được phát triển.

Hệ thống côn/ly hợp giúp ngắt truyền động từ động cơ, cho phép xe có thể dừng lại, chuyển số trong khi động cơ vẫn đang hoạt động.

Xem ngay: Xe ô tô bị hụt ga: Tìm hiểu 9 lý do gây ra và cách khắc phục

Tác dụng của côn xe ô tô

Khi động cơ hoạt động, trục khuỷu động cơ sẽ quay liên tục. Vì thế nếu động cơ mà được kết nối trực tiếp với các cầu dẫn động thì xe sẽ luôn được di chuyển và không thể dừng lại khi động cơ không còn hoạt động. Vì thế mà xe cần trang bị một hệ thống trung gian giúp ngắt truyền từ động cơ xe có thể tạm ngừng mà bạn không cần phải tắt máy xe.

Do đó, bộ phận ly hợp hay bộ phận côn xe ra đời để thực hiện nhiệm vụ này. Chúng giúp ngắt truyền động để xe có thể dừng lại hay giúp tăng giảm số trong khi động cơ đang hoạt động.

Công dụng của côn ô tô

Xem ngay: Mô bin đánh lửa ô tô là gì? Các lỗi mô bin đánh lửa ô tô thường gặp NHẤT

Cấu tạo và nguyên lý hoạt động của côn ô tô

Cấu tạo của côn ô tô

Cấu tạo của côn ô tô gồm có các bộ phận chính như: bàn đạp ly hợp, bánh đà, bi đầu trục, đĩa bị động (đĩa ma sát), cụm đĩa ép, bi mở, càng nhả ly hợp.

Trong đó, phần chủ động gồm có bánh đà và cụm đĩa ép; phần bị động có đĩa bị động; phần cơ cấu điều khiển có bàn đạp ly hợp, càng nhả ly hợp,...

Cấu tạo của côn xe ô tô

Nguyên lý hoạt động của côn ô tô

Nguyên lý hoạt động của hệ thống côn xe ô tô như sau:

Khi nhả chân côn – đóng ly hợp – cho phép truyền mô men: Khi động cơ hoạt động, bánh đà được kết nối với trục khuỷu của động cơ và sẽ quay theo. Đĩa ly hợp bị ép vào bánh đà do tác động của các lò xo ép, làm cho cả hệ thống ly hợp cùng quay theo. Nhờ đó, mô men từ động cơ có thể được truyền đến hộp số.

Khi đạp chân côn – cắt ly hợp – ngắt truyền mô men: Khi người lái đạp chân côn, cơ chế liên động (hoặc piston thuỷ lực) sẽ tháo lò xo ép, làm cho đĩa ly hợp không còn bị ép vào bánh đà nữa. Điều này làm ngắt mối liên kết giữa hộp số và động cơ, ngăn ngừa truyền mô men giữa hai bộ phận này.

Nguyên lý hoạt động của côn xe ô tô

Xem ngay: Lý do gây hư hỏng quạt làm mát két nước ô tô phổ biến mà người lái mới cần biết

Cách sử dụng chân côn xe ô tô

Cũng giống như các kỹ thuật lái xe khác, nếu bạn muốn sử dụng côn xe ô tô đúng cách và nhuần nhuyễn thì cần phải luyện tập cách sử dụng chân côn xe ô tô thường xuyên.

Có 2 kỹ thuật chính cần nắm chắc khi sử dụng chân côn là kỹ thuật đạp chân côn và kỹ thuật nhả chân côn.

Kỹ thuật đạp chân côn

Bước 1: Người lái cần đạp hết côn, sau đó vào số 1.

Bước 2: Nhấn nhẹ chân ga để tăng vòng tua lên 1.500 vòng/phút. Lưu ý, khi đạp côn, người lái phải chú ý quan sát xung quanh để tránh va chạm.

Khi muốn giảm tốc độ hoặc dừng xe, người lái nhả chân ga và nhấn chân phanh. Khi xe từ từ chậm lại, người điều khiển phải đạp hết côn và nhấn nhẹ chân phanh để xe dừng hoàn toàn.

Nếu không thực hiện đúng kỹ thuật đạp chân côn ô tô, xe có thể bị rung lắc dữ dội và dẫn đến va chạm. Do đó, người lái phải luôn chắc chắn đã hạ phanh tay, thắt dây an toàn đầy đủ, và điều chỉnh vị trí ghế ngồi sao cho dễ tiếp cận chân côn nhất.

Cách sử dụng chân côn xe ô tô

Xem ngay: Hướng dẫn chi tiết cách xử lý điều hoà ô tô có mùi hôi

Kỹ thuật nhả chân côn

Đối với kỹ thuật nhả chân côn, người lái cần chú ý quan sát xung quanh xe để đảm bảo an toàn, tuyệt đối không nên nhả chân côn một cách đột ngột.

Bước 1: Nhả chân côn từ từ trong khoảng ⅔ hành trình để cho đĩa ma sát tiếp giáp với bánh đà.

Bước 2: Tiếp tục nhả thêm ⅓ hành trình chân côn còn lại để lực mô-men xoắn có thể truyền động đến các bánh xe, giúp xe tiếp tục di chuyển ổn định về phía trước.

Tương tự như kỹ thuật đạp côn, nếu bạn không thực hiện đúng thao tác nhả côn, xe có thể bị giật mạnh hoặc bị chậm lại đột ngột. Việc thực hiện nhả côn đúng cách giúp động cơ hoạt động mượt mà hơn, loại bỏ tiếng ồn không mong muốn và làm cho xe điều khiển ổn định hơn.

Một số trục trặc dễ gặp ở côn xe ô tô

Chân côn bị nặng

Vấn đề chân côn nặng là một trong những sự cố phổ biến trên xe ô tô. Khi gặp phải, người lái sẽ cảm thấy cần áp lực lớn hơn mới có thể đạp được côn.

Nguyên nhân chính là do lá côn mòn hoặc xe thiếu dầu côn.

Để khắc phục, cần thay lá côn kịp thời nếu mòn, hoặc bổ sung dầu côn để đảm bảo hoạt động êm ái hơn.

Côn xe kêu to

Côn xe ô tô cũng có thể gặp sự cố kêu to. Nguyên nhân thường là do vòng bi ngắt ly hợp bị hỏng hoặc thiếu mỡ.

Để khắc phục, cần kiểm tra và bôi trơn vòng bi hoặc thay vòng bi mới để đảm bảo côn xe hoạt động trơn tru.

Nhả côn bị giật

Nếu như bộ ly hợp hoạt động không tốt sẽ khiến xe gặp phải vấn đề khi cài số và nhả côn. Xe ô tô nhả côn bị giật có thể do người lái chưa xử lý hay nhuần nhuyễn các thao tác chuyển số, nhả côn. Nếu như không phải do người lái thì việc nhả côn bị giật là dấu hiệu cho thấy hệ thống côn xe đang gặp vấn đề cần phải khắc phục nhanh chóng.

Xe bị trượt côn

Xe ô tô khi leo dốc mà lại ì ạch, nguyên nhân chủ yếu là do hệ thống côn bị trượt, dẫn đến mô men từ động cơ không truyền vào hộp số. Thường thì vấn đề này phát sinh khi đĩa ma sát trong hệ thống ly hợp đã mòn.

Đĩa ma sát trong hệ thống ly hợp của xe ô tô có tuổi thọ trung bình khoảng 120.000 km. Tuy nhiên, tuổi thọ này còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố như cách vận hành và thói quen lái xe.

Việc thường xuyên đạp côn khi leo dốc hoặc khi di chuyển trong phố sẽ làm đĩa ma sát mòn nhanh hơn. Khi phát hiện đĩa ma sát đã mòn, cần phải thay mới để đảm bảo hệ thống ly hợp hoạt động hiệu quả.

Xem ngay: Có các loại rotuyn lái nào? Top 5 dấu hiệu hỏng rotuyn lái ô tô

Chân côn bị rung

Nếu xe bị lỗi chân côn rung, người lái thường sẽ thấy chân côn bị rung khi đạp nhẹ. Nguyên nhân chủ yếu của tình trạng là do đĩa ly hợp lắp không đúng cách.

Để khắc phục, cần chỉnh lại côn xe sớm để tránh mòn sớm hơn.

Chân côn bị kẹt

Cuối cùng, khi chân côn bị kẹt, nguyên nhân có thể từ lá côn, bánh đà, đĩa ép bị mòn; dây cáp bàn đạp ly hợp thiếu bôi trơn, bị đứt hoặc bị chỉnh sai; hoặc cần nối bị cong; xy lanh bị thiếu dầu.

Cần kiểm tra và sửa chữa kịp thời để đảm bảo chân côn hoạt động bình thường.

Côn xe ô tô bị hỏng

Lưu ý khi sử dụng chân côn xe ô tô

Bên cạnh việc rèn luyện kỹ năng đạp chân côn cho xe ô tô, người lái cũng cần lưu ý một số điều khi sử dụng hệ thống côn như sau:

Đầu tiên, người lái cần thay đổi thói quen đặt chân trái lên bàn đạp côn, hành vi này có thể gây hư hại cho bộ côn và hộp số. Khi không tập trung, người lái có thể làm cho côn tiếp xúc mạnh với bánh đà, dẫn đến hao mòn nhanh hơn.

Lưu ý khi sử dụng chân côn xe ô tô

Trong trường hợp xe đang ở số 1, người lái nên nhả côn từ từ để tránh xe bị giật hoặc chết máy. Từ số 2 trở lên, có thể nhả côn nhanh hơn, kết hợp đạp chân ga để xe di chuyển mượt mà hơn.

Trong điều kiện lái xe bình thường, người lái nên hoàn toàn rút chân khỏi bàn đạp côn. Hành động này giúp giảm thiểu mỏi mệt khi phải đạp côn liên tục và tránh gây ảnh hưởng xấu tới bộ ly hợp xe.

Bảo dưỡng và sửa chữa côn ô tô đúng cách

Thay dầu côn

Theo các chuyên gia, nên thay dầu côn của xe ô tô định kỳ sau mỗi 20.000 - 40.000 km vận hành, tùy thuộc vào điều kiện sử dụng. Nếu xe thường xuyên chạy trong thành phố hoặc đòi hỏi vê côn nhiều, thì nên thay dầu sớm hơn để bảo đảm hiệu quả hoạt động của hệ thống côn.

Ngoài các khoảng thời gian cố định này, cũng cần kiểm tra dầu côn của xe nếu phát hiện các dấu hiệu sau: chân côn bị nặng, tiếng kêu từ hệ thống côn, nhả số bị giật hoặc xe chạy không mượt.

Thay dầu côn xe ô tô

Chỉnh côn

Sau một thời gian sử dụng, hệ thống côn của xe ô tô sẽ không còn đúng chuẩn. Vì vậy, cần thực hiện điều chỉnh lại để đảm bảo hành trình côn được cân bằng.

Quá trình điều chỉnh chân côn của xe ô tô bao gồm hai phần chính: điều chỉnh hành trình bàn đạp chân côn (bao gồm hành trình tổng cộng và hành trình tự do) và điều chỉnh chiều cao của các đòn mở.

Thay côn

Hệ thống côn của xe ô tô do phải chịu ma sát nhiều nên dần hao mòn và xuống cấp. Theo các chuyên gia, thường nên thay mới côn của xe ô tô sau khi đã vận hành từ 80.000 đến 100.000 km.

Tuy nhiên, để xác định chính xác khi nào cần thay côn xe ô tô, người dùng cần kiểm tra và đánh giá tình trạng thực tế của hệ thống côn.

Có ba tiêu chuẩn quan trọng giúp đánh giá khả năng làm việc của côn:

Kết nối động cơ với hộp số một cách mượt mà.
Đảm bảo truyền hết công suất từ động cơ sang hộp số mà không bị trượt.
Ngắt kết nối với động cơ nhanh và chính xác.

Nếu hệ thống côn của xe ô tô không đáp ứng được các tiêu chuẩn này, tức là đến lúc cần phải kiểm tra kỹ và cân nhắc thay mới côn nếu cần thiết để đảm bảo hoạt động của xe ô tô được an toàn và hiệu quả.

Trên đây là bài viết của của Phụ Tùng HQ về côn xe ô tô, cấu tạo và nguyên lý hoạt động của thiết bị này cũng như cách bảo dưỡng và sử dụng đúng cách. Hy vọng bài viết đã mang lại cho bạn những kiến thức hữu ích trong quá trình sử dụng bộ phận này.