Hộp số vô cấp CVT là gì? Chi tiết cấu tạo, ưu điểm & cách sử dụng

Hộp số vô cấp (CVT - Continuously Variable Transmission) hay hộp số cvt là một trong những công nghệ truyền động hiện đại, ngày càng phổ biến trên các dòng xe ô tô. Với khả năng thay đổi tỷ số truyền một cách liên tục thay vì theo từng cấp số như hộp số truyền thống, CVT mang đến hiệu suất tốt hơn và trải nghiệm lái êm ái. Hãy cùng Phụ Tùng HQ tìm hiểu sâu hơn về cấu tạo, cách hoạt động và ưu nhược điểm của hộp số vô cấp trong bài viết dưới đây nhé!

Hộp số vô cấp CVT là gì?

Hộp số vô cấp CVT là loại hộp số tự động không sử dụng các bánh răng cố định mà hoạt động dựa trên cơ chế truyền động bằng dây đai và ròng rọc. Công nghệ này giúp xe luôn duy trì tỷ số truyền phù hợp, từ đó tối ưu hóa hiệu suất và tiết kiệm nhiên liệu.

Nguyên lý hoạt động: CVT sử dụng một dây đai kim loại kết hợp với hai ròng rọc hình nón. Khi tốc độ thay đổi, đường kính tiếp xúc giữa dây đai và ròng rọc thay đổi để điều chỉnh tỷ số truyền, mang lại cảm giác lái mượt mà.

Xuất xứ: Công nghệ này đã được ứng dụng từ lâu trên các phương tiện như xe tay ga, nhưng gần đây mới được cải tiến để phù hợp với xe ô tô.

Hộp số vô cấp không chỉ là một giải pháp hiệu quả cho xe đô thị mà còn góp phần giảm thiểu tiêu hao năng lượng.

Xem ngay: Côn ô tô là gì? Cách sử dụng chân côn xe ô tô

Cấu tạo hộp số vô cấp CVT

Cấu tạo hộp số vô cấp CVT

Cấu tạo hộp số CVT tương đối đơn giản so với các loại hộp số khác, nhưng lại đòi hỏi độ chính xác cao trong chế tạo.

• Ròng rọc đầu vào (Primary Pulley): Gắn liền với động cơ và chịu trách nhiệm chuyển đổi năng lượng từ động cơ sang dây đai.
• Ròng rọc đầu ra (Secondary Pulley): Kết nối với trục truyền động, nhận năng lượng từ dây đai và truyền tới bánh xe.
• Dây đai kim loại: Là bộ phận trung gian giữa hai ròng rọc, thường được làm từ thép chịu lực cao để đảm bảo độ bền và khả năng chịu tải.
• Bộ điều khiển điện tử (TCU): Kiểm soát tỷ số truyền dựa trên tốc độ và điều kiện vận hành, giúp tối ưu hóa hiệu suất.

Sự kết hợp các thành phần này tạo nên một hệ thống truyền động mượt mà, hiệu quả và đáng tin cậy.

Các ký hiệu trên hộp số vô cấp CVT

Hộp số CVT (vô cấp) có hệ thống ký hiệu tương tự như hộp số tự động AT, bao gồm các ký hiệu chính:

Các ký hiệu cơ bản:

• P (Parking): Chế độ đỗ xe, chỉ sử dụng khi xe hoàn toàn dừng hẳn
• R (Reverse): Chế độ lùi xe
• N (Neutral): Chế độ trung立, ngắt kết nối giữa động cơ và hộp số, thường dùng khi cần di chuyển xe không sử dụng động cơ
• D (Drive): Chế độ chạy xe, là chế độ chính được sử dụng trong quá trình lái

Các chế độ mở rộng bổ sung:

• M+/-: Chế độ số tay ảo, cho phép người lái tự điều khiển việc chuyển số mặc dù là hộp số vô cấp
• S+/-: Chế độ thể thao, tăng cường hiệu suất và cho phép điều khiển số linh hoạt
• L: Chế độ số thấp, tăng lực hãm, hữu ích khi xe vận chuyển hàng nặng hoặc di chuyển trên địa hình dốc

Sự khác biệt chính của CVT so với AT là khả năng truyền lực liên tục và mượt mà hơn, không có các số rõ ràng như hộp số truyền thống.

Ưu và nhược điểm của hộp số vô cấp CVT

Hộp số vô cấp CVT mang lại nhiều lợi ích, nhưng cũng có một số hạn chế cần cân nhắc trước khi lựa chọn.

Ưu điểm của hộp số vô cấp CVT

• Tiết kiệm nhiên liệu: CVT luôn duy trì tỷ số truyền tối ưu, giúp giảm tiêu hao nhiên liệu, đặc biệt trong điều kiện giao thông đô thị.
• Trải nghiệm lái mượt mà: Không có sự giật cục khi chuyển số như hộp số truyền thống, mang lại cảm giác thoải mái cho người lái.
• Đơn giản và nhẹ: Thiết kế đơn giản giúp giảm trọng lượng xe, từ đó cải thiện hiệu suất và khả năng vận hành.

Nhược điểm của hộp số vô cấp CVT

• Giới hạn công suất: CVT phù hợp hơn với các dòng xe công suất nhỏ hoặc trung bình; với xe hiệu suất cao, hộp số này có thể gặp khó khăn trong việc đáp ứng nhu cầu vận hành.
• Chi phí sửa chữa cao: Dù cấu tạo đơn giản, CVT đòi hỏi kỹ thuật và công nghệ cao khi sửa chữa, khiến chi phí bảo trì thường đắt đỏ hơn.
• Khả năng chịu tải thấp: Dây đai có thể bị hao mòn nhanh hơn so với bánh răng của các loại hộp số khác trong điều kiện tải nặng hoặc vận hành khắc nghiệt.

Xem ngay: Hệ thống bôi trơn trên ô tô là gì? Cấu tạo và công dụng

Cách sử dụng hộp số vô cấp đúng cách

Để tận dụng tối đa hiệu suất của hộp số vô cấp CVT và kéo dài tuổi thọ của nó, người dùng cần nắm vững một số nguyên tắc sử dụng:

• Khởi động nhẹ nhàng: Hộp số CVT hoạt động tốt nhất khi khởi động từ từ. Hạn chế tăng tốc đột ngột để tránh gây căng thẳng cho dây đai.
• Chuyển đổi chế độ đúng lúc: Sử dụng các chế độ lái như “D” (Drive) hay “L” (Low) phù hợp với điều kiện đường sá và tải trọng của xe.
• Thường xuyên bảo dưỡng: Kiểm tra và thay dầu hộp số định kỳ để đảm bảo hệ thống luôn hoạt động trơn tru.
• Tránh kéo tải nặng: Hạn chế vận hành xe với tải trọng lớn trong thời gian dài, vì điều này có thể làm giảm tuổi thọ của dây đai.

Việc sử dụng đúng cách không chỉ giúp nâng cao hiệu suất vận hành mà còn bảo vệ hộp số khỏi các hư hỏng không đáng có.

Đánh giá hộp số vô cấp CVT trên xe ô tô

Hộp số vô cấp CVT ngày càng được sử dụng rộng rãi trên các dòng xe ô tô nhờ những ưu điểm vượt trội như sau:

• Trên các xe đô thị: CVT rất phổ biến ở các mẫu xe như Honda City, Toyota Corolla Cross, hay Nissan Kicks, nhờ khả năng tiết kiệm nhiên liệu và vận hành mượt mà.
• Trên các xe hybrid: Các dòng xe hybrid như Toyota Prius hay Honda Insight thường trang bị CVT để tối ưu hóa hiệu suất và giảm khí thải.
• Trải nghiệm thực tế: Nhiều người dùng đánh giá cao cảm giác lái êm ái và khả năng tiết kiệm nhiên liệu của CVT, dù đôi khi có hiện tượng "rung" nhẹ ở vòng tua cao.

Tuy nhiên, với các dòng xe thể thao hoặc xe tải nặng, hộp số CVT vẫn chưa phải là lựa chọn lý tưởng.

Hộp số vô cấp CVT là một trong những bước tiến lớn của ngành công nghiệp ô tô, mang lại hiệu suất vượt trội, trải nghiệm lái mượt mà và thân thiện với môi trường. Mặc dù còn một số hạn chế, CVT vẫn là lựa chọn tối ưu cho những ai ưu tiên sự tiện nghi và tiết kiệm nhiên liệu.

Nếu bạn đang tìm kiếm một chiếc xe phù hợp cho nhu cầu di chuyển hàng ngày, trang bị hộp số vô cấp CVT chắc chắn là một sự cân nhắc hợp lý. Đừng quên bảo dưỡng định kỳ để đảm bảo hộp số luôn hoạt động tốt và bền bỉ theo thời gian.